สุขสวนกระแส ฉลาดใช้ชีวิตในยุคเศรษฐกิจถดถอย

โดย พระไพศาล วิสาโล
สำนักพิมพ์ เครือข่ายพุทธิกา
พิมพ์ครั้งที่ ๑

ดาวน์โหลดเอกสารได้ที่นี่

เศรษฐกิจกำลังถดถอยทั่วโลก ธุรกิจพากันปิดตัว การส่งออกหยุดชะงัก คนว่างงานเพิ่มขึ้นนับล้าน รายได้ของผู้คนตกต่ำกันทั่วหน้า ผู้รู้พูดตรงกันว่าสถานการณ์อาจจะเลวร้ายพอ ๆ กับยุคเศรษฐกิจตกต่ำเมื่อ ๘๐ ปีก่อน

ในสถานการณ์เช่นนี้ หลายคนมีคำถามขึ้นมาในใจว่า เมื่อไรสถานการณ์จะดีขึ้น? ทำอย่างไรเศรษฐกิจจึงจะรุ่งเรืองอีกครั้ง ? ทำไมบ้านเมืองถึงเป็นอย่างนี้ ?

เมื่อไร? อย่างไร? ทำไม? คือคำถามที่อยู่ในใจของผู้คนมากมาย

แต่สิ่งหนึ่งที่เราไม่ค่อยถาม คือ ทำไมเราต้องเอาความสุขของเราไปผูกติดกับสถานการณ์ภายนอกด้วย ?

ทุกวันนี้เราพากันหวั่นวิตกกับสถานการณ์รอบตัวไม่ว่า เศรษฐกิจ การเมือง สิ่งแวดล้อม ทั้งในประเทศหรือต่างประเทศ นั่นเป็นเพราะเราเอาความสุขของเราไปฝากไว้กับปัจจัยภายนอกตลอดเวลา

คำถามก็คือ เราสามารถเป็นสุขท่ามกลางสถานการณ์ที่ผันผวนได้ไหม? เราจะเลิกเอาความสุขไปฝากไว้กับสถานการณ์รอบตัวได้ไหม? คำตอบคือ “ได้” และเป็นสิ่งที่ควรทำด้วย

คำถามต่อมาคือ แล้วจะทำได้อย่างไร?

เราทำได้ก็ด้วยการหันมาปรับเปลี่ยนตัวเองให้พร้อมรับมือกับสถานการณ์ที่เป็นอยู่ อย่าลืมว่าอะไรเกิดขึ้นกับเรา ไม่สำคัญเท่ากับว่าเรามีปฏิกิริยากับมันอย่างไร แม้มีสิ่งแย่ ๆ เกิดขึ้นกับเรา แต่ถ้าเราวางใจหรือรับมือกับมันได้ดี ก็สามารถผ่อนหนักให้กลายเป็นเบา หรือเปลี่ยนร้ายให้กลายเป็นดีได้

ความทุกข์ของคนเราไม่ได้เกิดจากปัจจัยภายนอกเป็นสำคัญ สาเหตุหลักอยู่ที่ตัวเราเอง พระพุทธเจ้าเคยตรัสว่า “เมื่อมือไม่มีแผล บุคคลย่อมจับต้องยาพิษได้ ยาพิษไม่อาจทำอันตรายผู้นั้นได้” แต่ถ้ามือเรามีแผล จับต้องยาพิษเมื่อใดก็เป็นอันตรายเมื่อนั้น ดังนั้นเมื่อเจ็บป่วยขึ้นมาอย่าไปโทษยาพิษอย่างเดียว ต้องโทษตัวเองด้วยว่าปล่อยให้มือเป็นแผลได้อย่างไร หากมือเรามีแผลแล้ว อย่าว่าแต่ยาพิษเลย แม้กระทั่งสิ่งที่ดูเหมือนไม่เป็นอันตราย เช่น ใบหญ้า หากต้องแผลนั้น ก็สามารถทำให้เจ็บปวดได้

ภาวะเศรษฐกิจตอนนี้แม้จะย่ำแย่อย่างไร แต่ถ้าเราเตรียมตัวเตรียมใจไว้ดี มันก็ไม่ทำให้เราทุกข์ได้เลย ถึงจะทุกข์ก็ทุกข์ไม่นาน ตรงกันข้ามอาจทำให้เราเกิดการเปลี่ยนแปลงในทางที่ดีขึ้น

เมื่อปี ๒๕๔๐ ศิริวัฒน์ วรเวทวุฒิคุณ เจ้าของธุรกิจอสังหาริมทรัพย์ที่ได้รับผลกระทบจากวิกฤตเศรษฐกิจอย่างรุนแรง จนต้องปิดกิจการเพราะเป็นหนี้ ๗,๐๐๐ ล้านบาท เขากลายเป็นบุคคลล้มละลาย และต้องยังชีพด้วยการยืนขายแซนด์วิชตามโรงพยาบาล แต่มาถึงวันนี้เขาสามารถตั้งตัวได้ใหม่ด้วยฐานที่มั่นคงกว่าเดิม และด้วยจิตใจที่เข้มแข็งกว่าเดิม “ผมอยากจะกลับไปขอบคุณเหตุการณ์เมื่อปี ๔๐ ที่ทำให้ผมมีชีวิตในวันนี้ได้อีกครั้ง” เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้เขาเริ่มต้นชีวิตใหม่อีกครั้ง เป็นชีวิตที่เขาภาคภูมิใจ เพราะ “ผมคิดว่าชีวิตผมเข้มแข็งกว่าทุกคนเยอะ และรู้คุณค่าของชีวิตมากขึ้น”