คำปรารภ

อันตรายไม่ได้มีอยู่นอกตัวเราเท่านั้น  หากยังอยู่ในตัวเราด้วย  อันตรายประการหลังมิได้มีแค่เชื้อโรคเท่านั้น ที่สำคัญกว่านั้นคือ อารมณ์อกุศล เช่น ความโกรธ ความพยาบาท ความเศร้า ความหดหู่ ความรู้สึกผิด ความอาลัยอาวรณ์ เป็นต้น  อารมณ์เหล่านี้พระพุทธเจ้าเรียกว่า “อันตรายที่ปกปิด”  หากครอบงำใจเรา ไม่เพียงทำให้เรากินไม่ได้นอนไม่หลับ แต่อาจทำให้ถึงกับล้มป่วยหรือพิการ หรือทำร้ายตนเอง ยังไม่ต้องพูดถึงการพูดหรือทำในสิ่งที่ไม่สมควร จนเกิดเรื่องเดือดเนื้อร้อนใจตามมา 

เชื้อโรคนั้นหากเข้าสู่ร่างกายเรา  ย่อมมิอาจทำอันตรายได้ง่าย เพราะเรามีระบบภูมิคุ้มกันที่คอยป้องกันร่างกายเอาไว้   ในทำนองเดียวกัน จิตใจเราก็มีภูมิคุ้มกันที่คอยรักษาใจไม่ให้เพลี่ยงพล้ำต่ออารมณ์อกุศล  แต่ทุกวันนี้ผู้คนส่วนใหญ่มีภูมิคุ้มใจต่ำมาก เพราะมัวใส่ใจกับสิ่งนอกตัว  จนลืมดูแลจิตใจของตน  ในขณะที่มีความรู้มากมายในเรื่องนอกตัว  แต่เรื่องชีวิตจิตใจนั้น กลับมีความรู้น้อยมาก  ยิ่งรอบตัวเต็มไปด้วยสิ่งกระตุ้นเร้า อารมณ์อกุศลต่าง ๆ ก็เกิดขึ้นง่าย และสามารถคุกคามจิตใจได้ตลอดเวลา ผลคือผู้คนมีความทุกข์มากขึ้น แม้ชีวิตจะสะดวกสบายกว่าแต่ก่อนก็ตาม

การสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่ร่างกายนั้นสำคัญก็จริง แต่ยังไม่เพียงพอ  เราจำเป็นต้องสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่จิตใจด้วย ชีวิตจึงจะประสบความสุขและความเจริญงอกงาม  ภูมิคุ้มกันในร่างกายนั้นช่วยให้อายุยืนยาวก็จริง แต่หากขาดภูมิคุ้มกันในจิตใจแล้ว ชีวิตก็ตกต่ำย่ำแย่ได้ง่าย  อายุยืนยาวจะมีประโยชน์อะไรหากเต็มไปด้วยความทุกข์และความเสื่อมทราม   ในทำนองเดียวกันมีความรู้มากมายในทางวิชาชีพ  แต่ไม่เคยเรียนวิชาชีวิตเลย ก็ยากที่จะมีความสุขได้   แม้มีความสามารถในการควบคุมสิ่งต่าง ๆ ให้มาปรนเปรอตน  แต่เมื่อเกิดปัญหาชีวิต กลับพาจิตใจออกจากความทุกข์ไม่ได้  เข้าทำนอง “ความรู้ท่วมหัว เอาตัวไม่รอด”  จะไม่ดีกว่าหรือหากเราจะหันมาเรียนรู้วิชาชีวิตให้มากขึ้น เพื่อมีสติปัญญาฝ่าฟันอุปสรรคทั้งหลายที่ผ่านเข้ามาในชีวิต ขณะเดียวกันก็รักษาใจมิให้ “อันตรายที่ปกปิด” มาเบียดเบียนทำร้ายได้

หนังสือเล่มนี้ประกอบด้วยคำบรรยาย ๒ บท  บทแรก “สร้างภูมิคุ้มใจ”  ปรับปรุงจากคำบรรยายที่โรงพยาบาลกรุงเทพภูเก็ต เมื่อวันที่ ๔ เมษายน ๒๕๕๘  ส่วนบทหลัง “วิชาชีวิต”  มีที่มาจากคำบรรยายแก่คณะครูและเจ้าหน้าที่โรงเรียนวรรณสว่างจิต ณ วัดป่าสุคะโต เมื่อวันที่ ๒๐ มีนาคม ๒๕๕๘  ชมรมกัลยาณธรรมมีความประสงค์ที่จะพิมพ์คำบรรยายทั้ง ๒ บทเพื่อแจกเป็นธรรมทานในโอกาสขึ้นปีใหม่  ข้าพเจ้ายินดีอนุญาตและขออนุโมทนาในกุศลจริยานี้   ขอขอบคุณทุกท่านที่มีส่วนร่วมในการจัดทำหนังสือนี้ ตั้งแต่เตรียมต้นฉบับ ดำเนินการจัดพิมพ์ รวมทั้งทำภาพปกและภาพประกอบที่งดงามช่วยให้หนังสือน่าอ่านยิ่งขึ้น

พระไพศาล วิสาโล
๑๕ พฤศจิกายน ๒๕๕๘