พระรัตนตรัย คือ อะไร ? ( What ) อยู่ที่ไหน ? ( Where )

พระรัตนตรัย หมายถึง พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ พระพุทธนั้นหมายถึงพระพุทธเจ้า ซึ่งตรัสรู้ธรรมด้วยพระองค์เอง โดยทั่วไปหมายถึงพระพุทธโคดม หรืออดีตเจ้าชายสิทธัตถะ แต่ที่จริงก็รวมถึงพระพุทธเจ้าองค์ก่อนหน้านี้ด้วยซึ่งตามคัมภีร์มีอยู่มากมาย

ส่วนพระธรรมก็คือคำสอนของพระองค์หรือความจริงที่พระองค์ทรงค้นพบ

พระสงฆ์คือผู้ที่ปฏิบัติตามคำสอนของพระองค์จนค้นพบความจริงอย่างเดียวกับที่พระองค์ทรงค้นพบ มีทั้งที่เป็นบรรพชิตและคฤหัสถ์

อย่างไรก็ตามพระพุทธเจ้า มิได้หมายความถึงตัวบุคคลที่มีรูปร่างจับต้องได้เท่านั้น หากยังรวมถึงพระคุณสมบัติของพระองค์ ซึ่งสรุปได้เป็นสองคือ พระปัญญาคุณ และพระกรุณาคุณ (บางครั้งก็เพิ่มพระวิสุทธิคุณด้วย) มองในแง่นี้ พระพุทธ จึงเป็นนามธรรมที่มิได้จำกัดสถานที่ (ว่าอยู่ประเทศอินเดียหรือชมพูทวีป) เท่านั้น

บางท่านขยายความว่า พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์นั้น แท้จริงก็อยู่ที่ตัวเราด้วย กล่าวคือพระพุทธหมายถึงพุทธะในใจเรา อันได้แก่ศักยภาพที่จะรู้แจ้งในสัจธรรมจนพ้นความทุกข์ได้ เมื่อเราปฏิบัติตามคำสอนของพระองค์ ธรรมก็จะสถิตอยู่ในใจเรา หากเราปฏิบัติได้ผลจนพบความสงบ เราก็สามารถเป็นพระสงฆ์ได้เช่นเดียวกัน มองในแง่นี้ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ ก็มีอยู่ทุกหนแห่ง