เที่ยวให้ถึงธรรม

๑๓ สิงหาคม ๒๕๕๔
พระไพศาล วิสาโล

ป่าเขาลำเนาไพรและชายทะเลเป็นสถานที่ที่สามารถโน้มใจเราให้เข้าถึงความสงบได้เป็นอย่างดี ดังนั้นเมื่ออุตส่าห์เดินทางไกลมาถึงเพียงนี้แล้ว ควรเปิดใจสัมผัสกับธรรมชาติอย่างเต็มที่ แทนที่จะกรอกหูด้วยเสียงเพลงจากเครื่องเล่นนานาชนิด ลองอยู่กับความเงียบสงัดของธรรมชาติดูบ้าง ปิดโทรศัพท์มือถือ แล้วหันมาชื่นชมดอกไม้ ลำห้วย หมู่เมฆ ท้องทะเล และเสียงนกร้อง เราจะพบว่าจิตใจจะค่อย ๆสงบลง เสียงอื้ออึงจากความคิดอันฟุ้งซ่านจะคลายไป แล้วความสุขอันประณีตจะเริ่มเข้ามาแทนที่ เป็นความสุขจากความสงบ หาใช่ความสุขจากความสนุกตื่นเต้นอย่างที่เคยรู้จัก

ในบรรยากาศเช่นนี้ ควรมีเวลาปลีกตัวมาอยู่คนเดียว หาที่ที่สงบแล้วน้อมจิตมาอยู่กับลมหายใจ รับรู้ถึงสัมผัสของลมที่มากระทบตัว และได้ยินเสียงร้องของสรรพสัตว์ แต่ก็สักแต่ว่ารับรู้และได้ยิน ไม่ปรุงแต่งหรือจินตนาการฟุ้งไกล จิตยังคงอยู่กับลมหายใจอย่างต่อเนื่อง ทีละน้อย ๆ ธรรมชาติภายในจะปรากฏเด่นชัดต่อการรับรู้ของเรา ไม่ว่าความคิดหรืออารมณ์ความรู้สึกทั้งบวกและลบ อารมณ์ฝ่ายบวกเกิดขึ้นก็ไม่เข้าไปคลอเคลียหรือหมายครอบครอง อารมณ์ฝ่ายลบเกิดขึ้นก็ไม่รังเกียจหรือคิดผลักไส รับรู้ตามที่มันเป็น โดยไม่เลือกที่รักมักที่ชัง แล้วความจริงของธรรมชาติภายในจะเปิดเผยแก่เราเป็นลำดับ

ธรรมชาติภายนอกนั้น หากเปิดใจรับรู้อย่างมีสติ ย่อมช่วยให้เราเข้าถึงธรรมชาติภายในได้ง่ายขึ้น ไม่เพียงความสงบเท่านั้น หากปัญญายังบังเกิดขึ้นด้วย เกิดขึ้นทั้งจากการหยั่งเห็นธรรมชาติภายใน และจากธรรมชาติภายนอก ต้นไม้ ก้อนหิน ท้องฟ้า หมู่เมฆ และสรรพสัตว์ สามารถสอนธรรมแก่เราได้ หากรู้จักมองด้วยใจที่สงบ อันที่จริงธรรมชาตินั้นแสดงธรรมแก่เราตลอดเวลา ทั้งสัจธรรมของโลกและคติธรรมในการดำเนินชีวิต เป็นแต่ใจเราไม่ว่างพอที่จะรับรู้ธรรมะเหล่านั้น เนื่องจากมัวสนุกสนานเฮฮา เกาะกลุ่มพูดคุย หรือครุ่นคิดกังวลตลอดเวลา

ไปเที่ยวธรรมชาติทั้งที นอกจากพักผ่อนกายแล้ว ควรให้ใจได้พักและประสบกับความสงบด้วย ดียิ่งกว่านั้นก็คือใจสว่างขึ้นเพราะเกิดปัญญา